Sensescultural: از شنبه این هفته(۱۳ آذر) طرح بزرگ غربالگری اوتیسم در سراسر ایران برای ارزیابی تمامی کودکان انجام میشود. این خبری است که روابط عمومی سازمان بهزیستی کشور روی خروجی خود قرار داده و از قول خانم پورسید، رئیس گروه مراکز روزانه آموزشی توانبخشی بهزیستی گفته است که غربالگری آفلاین اتیسم برای کودکان ۲ تا ۵ سال انجام میشود.
به گفته خانم پورسید: اگر کودکی سه علامت از علائم ذکر شده را به صورت تکراری داشت، خانواده باید به اختلال اتیسم مشکوک شود و به مراکز بهزیستی مراجعه کند.
او تقلید نکردن کودکان از رفتار بزرگسالان، بروز حالت ترس یا وحشت شدید، استفاده از اشاره به جای کلام برای مطرح کردن درخواست، بخشی از نشانههای کودکان اتیسم است.
خانم پورسید در تشریح دقیقتر و مصداقیتر این نشانهها گفت:این کودکان صداهایی با تن زیر بطور مثال صدای «ای ای ی» و صداهای مشابه برای برانگیختن خود ایجاد میکنند؛ زمانی که تشویق میشوند یا اینکه دیگران تلاش دارند آنان را سرگرم یا شاد کنند، شاد نیستند و به نقطهای خیره میشوند. همچنین زمان حضور دیگران از خود واکنشی نشان نمیدهند و از ارتباط چشمی امتناع میکنند و زمانی که فرد دیگر به او نگاه میکند به جای دیگر نگاه میکنند.
او همچنین گفت که کودکان اتیسمی برای اشاره به خود از کلمه «من» استفاده نمیکنند؛ همچنین دستها و انگشتان را کنار بدن خود به شکل پرنده یا جلوی چشمانشان تکان میدهند و اشیاء مختلف مانند اسباب بازی را بیش از حد میبویند؛ لذا اگر کودکی سه علامت از علائم ذکر شده را به صورت تکراری داشت، خانواده باید به اختلال اتیسم مشکوک شود و به مراکز بهزیستی مراجعه کند.
نکاتی که این مقام مسئول به جزییات بیان کرده است به خوبی نشانههای کودک اوتیسمی را بیان میکند و به نظر میرسد تا اینجای کار بخشی از کار غربالگری که تولید اطلاعات درست درباره موضوع مورد نظر است انجام شده است، اما بخشهای مهمتر آن باقی مانده است که در زیر به آن میپردازیم.
غربالگری در تعریفی ساده یعنی جداسازی یا تفکیک افرادی است که واجد یک خصوصیتی هستند با افرادی که آن خصوصیت یا ویژگی را ندارند. در این مورد خاص و مصداقا، کودکانی که واجد و مشکوک به دارابودن ویژگیهایی هستند که کودکان اوتیسمی با آن ویژگیها شناخته میشوند، در این چرخه قرار میگیرند تا از سوی یک متخصص مورد ارزیابی قرار گیرند.
در واقع بخش اول و مهم کار این است که خانوادهها بدانند اوتیسم چیست؟ و در مرحله بعد مادر یا پدر بخواهند فرزند خود را وارد این چرخه کنند و اگر چنین نشانههایی را دیدند به این جمع بندی برسند که بخواهند او را به مراکز مورد نظر ببرند تا مورد ارزیابی دقیقتر قرار گیرد.
اگر این غربالگری با استانداردهای غربالگری اوتیسم انجام شود که این بخش آن همان نکتهای است که در این یادداشت کوتاه بر آن تاکید میشود، قطعا میتواند به سیاستگزاران بهداشت و سلامت در کشور کمکهای فراوانی بکند. چرا که در هر نوع سیاستگزاری ابتدا باید درکی دقیق از میزان و آمار افراد مبتلا به یک بیماری وجود داشته باشد تا بتوان بر اساس آن یک برنامه ریزی درستی انجام داد.
الان آن گونه که در خبرها آمده است سازمان بهزیستی برای هر فرد اوتیسمی ۳۰۰ هزار تومان ماهانه یارانه ميپردازد. اما به نظر میرسد اگر سازمان بهزیستی بتواند انرژی و توان خود را روی کودکان زیر دو سال هم متمرکز کند،قطعا میتواند نتایج نیکوتری بگیرد.این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که در کشورهای توسعهیافتهای مثل آمریکا دقیقا از نخستین روزهای کودکی فرد را مورد ارزیابی همهجانبه قرار میدهند تا اگر علایم اوتیسم در آنان مشاهده شود، بتوانند شرایط درمان را برایش مهیا کنند.
این نکته از آن جهت اهمیت دارد که هر چقدر تشخیص کودک در سنین پایینتری به دست آید، پیشرفت درمان و تبدیل کودک اوتیسمی به طیفهای بسیار پایین قویتر خواهد بود و این گونه هزینهای سرسام آور نگهداری از کودک اوتیسمی در سنین بالاتر بسیار پایین خواهد آمد و از سوی دیگر هزینههای روانی بر جامعه و خانواده نیز کاسته شده یا از بین خواهد رفت. از این منظر است که همه گاه گفته میشود پیشگیری بسیار بهتر از درمان است.