زیست‌نامه:زَها حَدید

SensesCultural:زَها محمد حَدید، بانوی معمار عراقی که آثارش همه‌گاه خبرساز و با حاشیه‌های فراوانی همراه بود، ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰ در بغداد به دنیا آمد.
پدرش محمد از بنیانگذاران حزب دمکراتیک ترقی‌خواه عراق و در سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰ وزیر دارایی عراق بود و مادرش وجیهه الصابونجی متعلق به خانواده‌ای متمول از شهر موصل بود. زها دوران دبیرستان را در مدرسه‌ای که راهبه‌های کاتولیک فرانسوی در بغداد اداره می‌کردند، تحصیل کرد و پس از آن که مدت کوتاهی در سوئیس و انگلستان بود به خاورمیانه بازگشت و تحصیلات دانشگاهی خود را در بیروت پی گرفت.

زها مدرک ریاضیات خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرد و سپس برای تحصیل در مدرسه معماری لندن (AA) راهی انگلیس شد. او بعد از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه، با استاد اسبق خویش رم کولهاوس در دفتر معماری او. ام. ای به کار مشغول شد و در سال ۱۹۷۷ عضوی از آن شد. او از همان ابتدا به طراحی کارهای عجیب و غریب شهره بود و ذهن مواجش در معماری و طراحی نکاتی را می‌دید که از خلاقیت او حکایت داشت. در سال‌های نخست فعالیت حرفه‌ای طرح‌های حدید اگرچه جلب توجه می‌کردند، اما به دلیل این که غیرقابل ساخت تشخیص داده می‌شدند، به مرحله اجرا نمی‌رسید، اما این رفتارها سبب نشد تا او از ایده‌‌های بلند‌پروازانه خود دست بردارد به همین دلیل وقتی ۲۹ ساله بود(در سال ۱۹۷۹) دفتر مستقل خود را در لندن ایجاد کرد تا بتواند خود به پی‌گیری و اجرای ایده‌های خود بپردازد. در همان سال‌ها در مدرسه معماری لندن (AA) به تدریس مشغول شد.

زها حدید برنده مدال‌ها و جوایز متعددی شده بود، از جمله “مدال سلطنتی معماری” در بریتانیا و جایزه بهترین طرح معماری سال ۲۰۱۵ که برای طراحی یک مجموعه فرهنگی در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دریافت کرد. طی ۱۶۷ سال، زها حدید نخستین زنی بود که مدال سلطنتی بریتانیا رادریافت کرد.

زها حدید و دریافت معتبرترین جایزه معماری بریتانیا

او پیش‌تر در سال ۲۰۱۲ لقب تشریفاتی بانو ( Dae) را از ملکه بریتانیا دریافت کرده بود. زها حدید هیچ‌گاه ازدواج نکرد و بچه‌ای نداشت.

سبک  او در معماری را واسازی عنوان کرده‌اند. در این سبک از معماری، معمار به شیئ تقریباً فاقد حجم مشخص طرحی معماری می‌دهد. مانند این که شما بخواهید از فرم کاغذ مچاله، یک ساختمان برای موزه هنرهای تجسمی خلق کنید. اغلب آثار وی انعکاس و آمیزه‌ای از ساختمان‌سازی، زمین‌شناسی و مناظر اطراف است.آثار و طراحی‌های وی با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد می‌کنند. معماری زها حدید را می‌توان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.
حدید در سال ۲۰۰۴ نخستین زنی بود که به دریافت جایزه معماری بریتکز نائل آمد.او در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خویش حدود ۹۵۰ پروژه را در ۴۴ کشور به اجرا درآورد. مجله فوربز در سال ۲۰۰۸ او را به عنوان شصت و نهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.

برخی از منتقدان سبک و شیوه آثار حدید را بیش از حد عجیب و غریب و متفرعنانه نامیده‌اند  معتقدند که حامیان مالی بعضی از پروژه‌های وی دولت‌های دیکتاتوری بوده‌اند. به عنوان نمونه همکاری وی با رژیم آذربایجان که به دلیل نقض حقوق بشر بدنام است، برای طراحی مرکز فرهنگی باکو مورد انتقاد بود. شون گریفیث، استاد معماری چنین می‌گوید که آثار زها حدید مانند یک ظرف خالی‌اند که به سادگی در خدمت هر ایدئولوژی و هر حکومتی قرار می‌گیرند.

زها حدید، روز پنجشنبه ۱۲ فروردین ۱۳۹۵ (۳۱ مارس ۲۰۱۶) در بیمارستانی در میامی آمریکا و در پی حمله قلبی درگذشت. اما مرگ او همانند مرگ یک چهره برجسته هنری یا سیاسی بازخورد رسانه‌ای داشت و تقریبا کمتر رسانه‌  مهمی بود که از مرگ او یاد نکرده باشد. برخی رسانه‌ها همانند سی ان ان یا نیویورک تایمز آن را چند مدتی در سرخط مهمترین خبرهای روز خود قرار دادند تا نشان دهند که او تا چه اندازه مهم و تاثیرگذار بود.